Door de jaren heen heb ik nogal wat muziek uit vele landen verzameld die me diep hebben geraakt. En dan bedoel ik vooral muziek die vaak onder de term “wereldmuziek” weggemoffeld wordt. Het is vaak wel muziek met traditie, folklore, anders dan anders en van een uitzonderlijke schoonheid. Dus op die manier is wereldmuziek wel een dekkende term. Geloof me ik ken meer niet dan wel, maar het is een leidraad om wellicht eens naar wat anders te gaan luisteren; als je een land bezoekt doe je ook meestal niet alle plaatsen aan. Ik zie graag dat ik de aanzet geef en dat de aanvullingen in de reacties komen. Je hoeft dus niet in het desbetreffende land te zijn geweest. Deze keer Frankrijk.
Het land van croissants, baguettes, goede rode wijn en kazen, kastelen, stranden en veel te grote supermarkten. Er is veel om van te houden. Niet in de laatste plaats de Franse muziek. Ik ken heel veel zuchtmeisjes, zuchtmannen, speelgoedmuziek, chansons, avant-garde, pop, rock, noise, minimal music, klassiek en (speelse) elektronische muziek uit dat land, maar eigenlijk heel weinig muziek die ik onder de noemer wereldmuziek zou wegstoppen. Er is natuurlijk heel veel import. Maar als er één muzikant is die een sleutelrol speelt in mijn zoektocht naar wereldse muziek, dan is dat wel Hector Zazou geweest. Via hem ben ik ook op de polyfonische zang gekomen. In het kader van de vakantie nu de muzikale reis door Frankrijk.
Deze invloedrijke Franse etnoloog, componist, producer en muzikant (1948-2008) heeft op vele muzikale vlakken een grote invloed gehad, uiteenlopend van avant-garde tot pop. Ik zou vooral zijn etnische muziek hier willen belichten, die overigens niet typisch Frans is. Wat dat betreft is hij wellicht een vreemde eend in de bijt in deze serie, maar ik zou niet zo goed weten waar ik deze muzikale kruisbestuiver anders moet plaatsen. Als wereldproducer is hij onder meer te horen bij Sainkho, Carlos Nuñez, Sevara Nazarkhan, Yungchen Lhamo, Mamer en Les Nouvelles Polyphonies Corses. Over die laatste groep zo direct meer. In de jaren 90 verdiep ik me met enige regelmaat in de prestigieuze “Made To Measure”-serie van het Crammed label, een serie voor toonaangevende musici. Hierop zal Zazou terecht meerdere malen verschijnen. In de jaren 80 verdiept hij zich met name in de Afrikaanse muziek en neemt hij eveneens met de Congolese zanger Bony Bikaye diverse albums op. En in plaats van traditionele muziek te maken, maakt hij veeleer muziek gebaseerd op tradities. Hier voegt hij vrijwel altijd een onaardse, dikwijls bevreemdende atmosfeer aan toe die hem typeert. Hij heeft toch met zijn muziek van een andere planeet voor mij de deuren opengezet om naar wereldmuziek te gaan luisteren en met name de Afrikaanse. Zijn wereldreis start wellicht wel met het Noir Et Blanc (1983) album dat hij samen met Bikaye en CY1 opneemt. Prachtig Afrikaanse zang gaat hier samen met avant-garde, die ondanks dat alles van wereldmuziek weg heeft; wereldmuziek vertaald dan wel geëxtrapoleerd naar hedendaagse muziek. Het is sowieso een unieke combinatie, die de drang om het Afrikaanse continent eens flink uit te kammen wel versterkt. Op nog meer elektronische wijze herhaalt Zazou dit met Bikaye op Guilty! (1988). Deze reis krijgt een vervolg op het schitterende Géographies/ 13 Proverbes Africains (1985/1989 met extra tracks), dat haast meer een klassiek en avant-gardistisch werk is geworden dan een echt wereldmuziekalbum. Maar de Afrikaanse invloeden zijn hier wel weer evident. Het daarop volgende Geologies is klassieker en meer avant-gardistisch, maar kent toch die typische wereldse aanpak. Op het zowel bevreemdende als imponerende Reivax Au Bongo (1986) werkt hij eveneens samen met Bikaye en zoals gebruikelijk een leger aan gastmuzikanten; wereldmuziek uit een parallel universum. Later zal Zazou ook met enige regelmaat samenwerken met grootheden als Ryuichi Sakamoto, Harold Budd, Dead Can Dance, Anneli Drecker, John Cale en Suzanne Vega. Hierna is hij als belangrijke producer te horen bij de Tuvaanse Sainkho en het Corsicaanse Le Nouvelles Polyphonies Corses. Na zijn eerdere Afrikaanse trips gaat Zazou ook in bredere zin op zoek naar wereldmuziek. Zijn eerste proeve van bekwaamheid komt middels het wereldwijd geroemde Sahara Blue (1992), waarop hij een brug slaat tussen de hedendaagse wave, pop, avant-garde en wereldmuziek. Sommige delen hebben eigenlijk niets meer met wereldmuziek te maken en wellicht in de breedste zin van het woord ook weer alles. Sussan Deihim, Khaled, Ryuichi Sakamoto, Anneli Drecker (Bel Canto), Dead Can Dance, John Cale, Minimal Compact, Bill Laswell, David Sylvian, Keith Blanc en vele anderen geven hier acte de presènce. Het is de etherische wereld gevangen op één wonderschone schijf. Dit huzarenstukje overtreft hij in 1994 met zijn Chansons Des Mers Froides
Luister Online bij YouTube:
Dju Ya Feza (van “Noir Et Blanc”)
Vera C. (van “Géographies)
Chez Le Commandeur (van “Reivax Au Bongo”)
Que Le Bongo Est Beau (van “Reivax Au Bongo”)
Le Village Du Chef Bingo (van “Reivax Au Bongo”)
Tanis A Tunis (van “Geologies”)
Amdyaz (feat. Khaled) (van “Sahara Blue”)
Youth (feat. Dead Can Dance) (van “Sahara Blue”)
Annukka Suaren Neito (feat. Värttinä) (van “Chansons Des Mers Froides”)
Visur Vatnsenda Rósu (feat. Björk) (van “Chansons Des Mers Froides”)
Havet Stomar (feat. Lena Willemark) (van “Chansons Des Mers Froides”)
Yaisa Maneena (feat. Tokito Kato) (van “Chansons Des Mers Froides”)
Iacoute Song (feat. Lioudmila Khandi) (van “Chansons Des Mers Froides”)
Song Of The Water (feat. Kilabuk & Nooveya) (van “Chansons Des Mers Froides”)
Seacht Ndlas Na Maighdine Muire (van “Lights In The Dark)
Nazar Shaam (van “In The House Of Mirrors”)
Zannat (van “In The House Of Mirrors”)
Van Hector Zazou is het een kleine stap naar dit gezelschap uit Corsica. Op hun debuut Les Nouvelles Polyphonies Corses avec Hector Zazou (1991) werken ze namelijk direct samen. Naast de prachtige polyfonische zang zorgt Zazou voor de fijne begeleiding met gasten als John Cale, Manu Dibango, Ryuichi Sakamoto, Jon Hassell, Ivo Papasov, Renaud Pion, Steve Shehan, Richard Horowitz en vele anderen. Opener “Giramondu” is zelfs te horen in een Philips commercial. De cd is overigens ook op het aan Philips gelieerde Phonogram uitgebracht. Het hele album is gedompeld in een onaardse atmosfeer die zijn weerga niet kent. Fans van 4ad en de eerder genoemde “Made To Measure”-serie kunnen hier hun hart ophalen. Wonderschoon. Het niveau van dit album wordt erna ook niet meer geëvenaard. Een ander polyfonisch gezelschap van hetzelfde eiland is A Filetta. Daar ben ik me eigenlijk nu pas echt aan het in verdiepen, ondanks dat ze al veel langer bestaan. Maar het is lastig aan ouder materiaal te komen. Net als vele andere landen, is ook deze reis dus nog niet ten einde.
Luister Online bij YouTube:
Giramondu
Onda
door Jan Willem Broek
Reacties