‘Jack White is de mannelijke Lady Gaga’: over vorm en inhoud in de muziekjournalistiek

Kunnen we na die cultuurbezuinigingen gewoon weer verder, ook al is er dan wat minder te verslaan, en dan over de muziek praten – daar waar het hoort? Over het gebrek aan een kritische massa, technologie en muziekjournalistiek.

 

Wie op wil vallen moet slim zijn. Jack White is slim. Elke keer weer lukt het hem om zich te onderscheiden van de rest, ook deze week met een stream van zijn nieuwe album via iTunes – nog niet eerder vertoond. Ook in het verleden wist Jack White de aandacht op zijn persoon te vestigen via diverse middelen: bijzondere vinyl-uitgaven maar vooral door de mythe dat hij en Meg White broer en zus waren. Jack White doet me denken aan Lady Gaga, die ook als geen ander weet hoe ze media-aandacht moet genereren, want dat heeft ze allemaal slim afgekeken van Madonna. Als zelfverklaard serieuze muziekliefhebber kun je er nog aan toevoegen dat White betere muziek maakt dan Gaga, maar dat is niet de kern van dit betoog.

 

Probleem is dat vorm steeds meer aandacht krijgt boven inhoud. Zie ook berichtgevingen over Tupac’s laatste hologram-optreden. De gadget is het nieuws, niet de inhoud. Want hoe goed is nou dat album van Jack White, of dat album van U2 dat een paar jaar terug alleen digitaal werd uitgebracht, en later alsnog ‘gewoon’? De inhoud lijkt van secundair belang. Bijkomend probleem is dat ook door dat de impact van zo’n novelty item wel heel groot is, maar ook heel snel weer vervaagt en wordt vervangen door een nieuw item – want zoiets werkt nou eenmaal verslavend. Twitter geeft bijvoorbeeld hashtags aan die ‘op dat moment’ hot zijn, maar het is nogal van korte duur.

 

Kaiser Chiefs

Natuurlijk is dit probleem niet nieuw – de muziekindustrie heeft altijd met nieuwe technologie geflirt, en als een medium ten onder ging, was dat snel weer vergeten. Wie herinnert zich de flirt nog van U2 met de laser disc ergens in de jaren ’90? (Het album in kwestie, ‘Achtung Baby’ heeft de tand destijds wel doorstaan, dus daar lag het niet aan.) Ook de miskleunen van recentere tijden zijn nu alweer vergeten, zoals een zelf samen te stellen album van Kaiser Chiefs. Dat zo’n actie maar 1x nieuws is, moet een geruststelling voor iedereen zijn. Het bleek geen succesvolle business case.

Wat zo’n initiatief van Kaiser Chiefs wel laat zien is dat er ruimte is om ‘out of the box’ te denken en iets nieuws te proberen. De tijd zal leren wat een goede manier is om muziek uit te brengen voor de massa – en hoe dat eruit moet zien. Hetzelfde hoop ik voor muziekmedia. Het probleem in de internationale journalistiek – en daarmee ook muziekjournalistiek – is dat er een kaalslag heeft plaatsgevonden in kwaliteitsjournalistiek en daarmee ook de ‘eigengereidheid’ van die journalistiek heeft aangetast. Tijdschriften en kranten hebben het al jaren moeilijk en moeten overleven, waarmee muziekkritiek (waar immers advertentie-inkomsten vanaf hangen, en dus risicovol) is verplaatst naar de digitale werkelijkheid in de vorm van blogs en Twitter (en daarvoor internetfora).

Gevolg daarvan is wel dat muziekmedia risicoloos gedrag gaan vertonen – deels onontkoombaar. Maar het probleem is wel dat (muziek)media onderling inwisselbaar aan het worden zijn. Je kunt in Nederland immers ook naar een Coachella-webcast kijken. De invloed van een Pitchfork is erg groot, ook op 3voor12 en KindaMuzik. Wat ik juist mis is een dergelijk (Amerikaans) initiatief dat juist die monopolie van Pitchfork eens flink aantast of ter discussie stelt, maar ik merk er weinig van. Terwijl Pitchfork maar een zeer beperkte hoeveelheid nieuwe muziek biedt, waar tegengeluid op de site zelf niet bestaat (ze doen ook heel dingen wel goed – wat hun populariteit deels verklaart). Maar is een vervelend gevolg van al die informatiestromen van nu dat het steeds moeilijk wordt om bij een nieuw initiatief een kritische massa op te bouwen die een tegengeluid kan vormen zodat het gevolg eenheidsworst is? En vallen mensen daarom 'terug' op gevestigde media?

 

Kwaliteitsjournalistiek

Toch loont het te investeren in kwaliteitsjournalistiek, al zal de kaalslag nog wel even verdergaan, zeker in Nederland met een ongekende hoeveelheid kranten en tijdschriften, en ook nog eens een publieke omroep. Het is jammer dat internet er bij uitgeverijen van tijdschriften en kranten er een beetje bijhangt – veel berichten worden door stagiairs samengesteld of geschreven, wat helaas nogal merkbaar is. Daarmee voel je je als lezer ook niet echt serieus genomen. Plus dat het inhoudelijk vaak niet meer is dan het doorgeven van iets wat andere media als bron heeft. Maar zonder meteen naar schuldigen te wijzen, is het niet gewoon een illusie en dus onbegonnen werk om alles op elk moment te moeten duiden met meningen of ‘sfeerverslagen’ (waar dit schrijfsel ook een vorm van is, I admit), ook in de muziekjournalistiek? Kunnen we na die cultuurbezuinigingen gewoon weer verder, ook al is er dan wat minder te verslaan, en dan over de muziek praten – daar waar het hoort (en dat is dus niet in de concertzaal)?  Ik heb vernomen dat er in clubs al wordt gepleit voor een mobieltjesverbod, dus er is hoop. Is dance eindelijk weer ‘ns innovatief.

 

EvR

Comments

[Geplaatst door: Olaf K.]

>>De invloed van een Pitchfork is erg groot, ook op 3voor12 en KindaMuzik.

Juistem. Je kunt op basis van die Amerikaanse recensies heel goed voorspellen wat ze in Nederland van een plaat gaan vinden. (Geldt overigens ook voor de filmrecensies in de Volkskrant/NRC, het patroon is groter). Als er zoveel muziek verschijnt, dan verwacht je toch eigenlijk dat het Nederlandse muziekjournaille het kaft op een andere manier van het koren zal scheiden.

[Geplaatst door: Martijn Busink]

Je zou denken dat door al dat downloaden er minder gedicteerd wordt door wat er aan promotie wordt rondgestuurd. Dat onafhankelijkheid dus beter gefaciliteerd wordt.

Maar die versnippering op alle vlakken is denk ik het belangrijkste. Als je een kritische journalistiek opzet moet je dat in een vorm doen die er uitspringt. Een blogje opzetten is dan niet genoeg. Die gestencilde blaadjes zoals Bananafish maakten nog wel snel enige furore, maar ook door de juiste contacten (Amoeba en roundabouts). Ik las iets over een blad dat Yeti heet in de Wire, dat deed me daaraan denken.

Vooralsnog is het een bomen/bos verhaal en dat bos woekert er flink op los op de nieuwe media.

De jubel over een 3d projectie van wat eigenlijk een playbackartiest/imitator is, een soort imitatie-imitatie, ontgaat me ook helemaal. Maar goed, ik heb alleen DWDD daarover gezien en hoewel ik geen Van Nieuwkerk hater ben zijn dit van die momentjes dat ik hem helemaal kwijt ben. :)

[Geplaatst door: EvR]

Dat van die 3D projecties is niet nieuw, zie Elvis en The Beatles. Dus ik zie de nieuwswaarde niet.

Met name de aandacht voor 'acquired taste' The Arcade Fire internationaal gezien heeft me nogal verbaasd. Terwijl die muziek gewoon heel slim in elkaar zit, gemaakt voor grote massa's in stadions, beetje dance, beetje punk, beetje van alles wat.

[Geplaatst door: Ludo]

"Probleem is dat vorm steeds meer aandacht krijgt boven inhoud. Zie ook berichtgevingen over Tupac’s laatste hologram-optreden."

inderdaad wel zo'n momentje dat je inderdaad met OMC gaat denken, Het Einde der Popmuziek.

grappig, EvR zit je nog op de Subs mailinglist? Niet meer toch, daar riep ik (heel lui) 'op' tot een stukje als dit (nou ja zoiets dan). Ergo; hulde.

[Geplaatst door: boem]

Overigens is dit fenomeen precies de reden waarom ik, als buitenstaander, regelmatig naar de subjectivisten ga...

[Geplaatst door: Rutger]

Leuk stuk! Wat ik mij altijd afvraag is het motief van veel internetmedia om weinig meer te zijn dan een Pitchfork-echo. Zoals je al zegt, we kunnen vanachter ons beeldscherm in NL ook naar Pitchfork zelf toe, waarom zouden we de kopie dan lezen? Zou het iets te maken hebben met (hopelijk ongegronde) angst lezers te verliezen als de marktleider niet gevolgd wordt?

[Geplaatst door: André]

Ik vind het een warrig en stuurloos stuk, dat om drie uur 's nachts lijkt te zijn neergetypt, getuige de type- en taalfouten. Hoezo kwaliteitsjournalistiek? Wat wil je nou precies zeggen eigenlijk? Slecht uitgewerkte voorbeelden, retoriek, vragen die vragen oproepen.....
De grootste onzin, en hierboven ook weer bevestigd door een aantal ja-knikkers, is nog wel dat veel internetmedia Pitchfork-echo's zijn. Hoe wil je dat bewijzen dan? Elke recensie die ongeveer dezelfde conclusie trekt als Pitchfork is automatisch een kopie? Het kan toch ook toeval zijn, zonder dat er naar de Grote Leider gekeken wordt? En recensies die precies het tegenovergestelde beweren zijn dan zeker tegenafhankelijk? Het gebeurt ook wel eens dat een plaat ergens anders eerder wordt besproken dan op Pitchfork. Als Pitchfork dan vervolgens hetzelfde concludeert, zeg je dan ook dat Pitchfork bijvoorbeeld KindaMuzik na-aapt? En hoe zit het dan met platen die niet op Pitchfork verschijnen maar wel elders (het grootste deel nog steeds, gelukkig), zijn dat dan stuurloze stukken?

[Geplaatst door: EvR]

André, als mijn probeersel een flinke reactie als die van jou oproept, heb ik het in elk geval niet voor niets geschreven. Maar is vandaag de dag weinig toeval in de media, dat is mijn punt. Daar mag jij anders over denken.

[Geplaatst door: EvR]

*Maar vandaag is de dag is er weinig meer toeval in de media...

[Geplaatst door: Rutger]

Dat het overnemen van informatie van Pitchfork door andere sites op een nogal vlot medium als het internet niet te bewijzen is waar, maar het is dan ook een opinierend stuk, geen statistisch artikel. Beetje flauw ook om een aantal mensen dat louter een (subjectieve) observatie deelt ja-knikkers te noemen.

[Geplaatst door: EvR]

Maar gebrek aan redactionele vaardigheden is dan wel weer een heel goed punt van André, want daar scheelt het dus gewoon aan bij blogs (wat ik ook heb opgeschreven trouwens). Als FileUnder dat wel goed doet (ik meen dat André daarvoor schrijft), dan is dat alleen maar winst want je laat zien dat je je weet te onderscheiden van de rest, hopelijk terug te zien in bezoekersaantallen.

Het ging er mij om om de toegevoegde van muziekmedia ter discussie te stellen, niet om mensen of initiatieven onderuit te halen.

Het hele nut van recensies is mij trouwens vreemd en het belang wordt in NL ook overschat, zeker omdat immers iedereen recensent kan zijn. Als die mensen nog iets meer kunnen dan alleen een mening spuien en bijvoorbeeld een recensie kunnen inkleden in een beweging (culturele stroming, of tegenbeweging), dan interesseert me dat al veel meer, en mijn punt is dat er maar heel weinig van die mensen zijn. Plus dat er gewoon geen geld (meer) is om die mensen hun werk te laten doen bij kwaliteitsmedia.

Over recensies schrijven: de hele grap van PF is nou juist dat ze daarmee spelen en soms ook gruwelijk de plank misslaan (voorbeeld: PF-recensie van de solo-cd van Lee Ranaldo). De OOR had/heeft een monopolie op gruwelijk hoogdravende en serieuze recensies, die nieuwkomers ook allemaal overnemen, helaas - ook buiten OOR.

[Geplaatst door: Rutger]

Dat was inderdaad een valide punt. Hij zei het alleen zo bozig en beetje zuur. En ik ben een onverbeterlijke mediator, en bovendien een gezelligheidsdier. Althans, dat zei laatst iemand tegen me, dus dat heb ik toen maar overgenomen...

[Geplaatst door: Rutger]

(flauw) grapje hoor, voordat me hypocrisie en zuurheid wordt verweten...

[Geplaatst door: Jan Willem]

Ik denk dat EvR gelijk heeft als het gaat om de hypes, maar het publiek dat dit volgt hoeft toch ook niets anders te lezen? Daarbij denk ik dat als men er blij van is, who cares? Volgens mij is vroeger door gebrek aan media misschien nog wel meer nageaapt omdat er gewoon niets was. Overigens lees ik zelf de Kindamuzik, Pitchfork enzo helemaal niet. Veel te druk met recenseren :-)
De muziekliefhebber die niet van hypes houdt vindt zijn of haar weg toch wel op een andere manier? Of vind je dat er een reus als Pitchfork opstaat die alleen maar de door ons gewaardeerde navelpluismuziek bespreekt? Dat gaat niet gebeuren. Dus ik ben het eigenlijk vooral met André eens, dat ik niet snap wat nou echt je punt is. Het is een constatering van iets dat altijd al zo is geweest.

Ander punt:
Het hele nut van recensies is mij trouwens vreemd en het belang wordt in NL ook overschat, zeker omdat immers iedereen recensent kan zijn.

Het eerste deel van deze zin(tot de komma) raakt mij direct natuurlijk (ik spreek even niet voor anderen). Hoezo overschat? En in NL specifiek ook? Ik weet nu na 21 jaar schrijven dat het wel degelijk iets doet. Hoe kom je erbij zoiets te roepen? Nee ik word nooit een Pitchfork, maar bedien ook een heel ander publiek. Kleinschalig, vast. Maar dat boeit me niet.
Dan de zin na de komma, dat staat mijns inziens helemaal los van het deel ervoor. Iedereen kan ook artiest zijn, maar wordt toch niet per se gedraaid? Natuurlijk kan iedereen een blog starten, maar niet iedereen krijgt promotiemateriaal en niet iedereen komt met iets nieuws of kan überhaupt schrijven of de muziek juist duiden. Volgens mij trek je zelf wel het publiek aan of niet.

[Geplaatst door: André]

Beste Rutger, waarom is het flauw om mensen ja-knikkers te noemen als ook bij hen maar de meest minimale argumentatie ontbreekt? Ik vind het nogal wat om schrijvers te degraderen tot broddelaars die van alles overnemen.Dan kun je het wel een subjectieve observatie noemen of wat dan ook, maar zoiets kun je niet afdoen met dergelijke lulkoek. Het is geen statistisch artikel, dat weet ik. Het is zelfs een probeersel lees ik net. Terwijl het eerst een betoog genoemd is, maar goed. Het allerflauwste vind ik dat er zomaar wat geroepen wordt, zonder argumenten. Anderen lopen hier kritiekloos achteraan, dat zegt misschien ook iets over die zogenaamde kwaliteitsjournastiek.

[Geplaatst door: Martijn Busink]

Met de overvloed aan releases die allemaal voor het oprapen liggen krijgt de recensie juist weer toegevoegde waarde.

Ik vind het leuk om te lezen wat anderen vinden, of ik de plaat al ken of niet.

[Geplaatst door: Martijn Busink]

PF volg ik dan weer niet zo, eerst wegens te veel flikkerende gif ads maar ook wegens tldr.

[Geplaatst door: Rutger]

Beste Andre, het lijkt me nogal vreemd dat ik een simpele comment nav een stuk/betoog/probeersel die impliceert dat ik ergens hetzelfde over denk als de auteur zou moeten ondersteunen met doorwrochte argumentatie. Het was een kreet van herkenning over het thema, meer niet. Maar wellicht denken we anders over de bedoeling van de reactieruimte, dat kan natuurlijk.
Ik kan je in ieder geval gerust stellen: ik vorm mijn mening niet door 1 artikel na te praten.
Verder vind ik dat je best een aantal valide punten maakt, en ik ben met je eens dat als je een stelling inneemt dat je kritiek op je argumentatie mag verwachten, maar dat zijn dingen tussen jou en de auteur.

[Geplaatst door: EvR]

@JW: samengevat is mijn punt een selectieprobleem: hoe selecteer ik wat de moeite waard is als ik bergen informatie over me heen gestort krijg?

Goede blogs en media kunnen daarbij helpen, maar ik vind dat ook gevestigde media er zich gemakkelijk vanaf maken of ook niet meer kunnen selecteren. Dat zie ik dus als ik zeg dat media (zoals KM, 3voor12 en zelfs DWDD naar ik begreep) PF-gerelateerde berichten overnemen, zoals dat over dat hologram en de Coachella-sets waarover bericht werd - zoiets als Coachella is iets lokaals, ook al kun je dat hier volgen via internet, dan nog snap ik niet helemaal wat ik daarmee moet, idem over nieuwe techniek als het hologram gebruikt bij concerten. Ik zie het ook bij andere media, bijna alle technologie-berichten van de New York Times staan bijna letterlijk vertaal in het NRC. Wetenschapsbijlagen van kranten zijn inwisselbaar want hebben dezelfde bronnen.

Ik verwacht van een publieke omroep als de VPRO iets meer dan bovengenoemde blogberichten die naar mijn mening geen nieuwsaarde hebben (want zoals ik hierboven al zei, het is al eerder gedaan, dat hologram) en in mijn ogen niets toevoegen aan wat er al over gezegd is. Ze mogen dus wel iets beter schiften vind ik - al kun je niet altijd je hoge kwaliteitsniveau vasthouden. Dat raakt mijn kritiek over de hoeveelheid van recensies. Hoe meer hoe beter, mee eens, maar wat ik ook bedoel te zeggen is dat de invloed van recensies niet overschat moet worden - het is tegelijkertijd waardevol en waardeloos (mede door de hoeveelheid meningen - iedereen is tegenwoordig journalist, daarom noem ik een bijdrage ook gewoon 'probeersel').

Wat betreft PF, ik geloof niet dat hun invloed zo groot is als wordt beweerd. Dus zeg ik: richt je als kwaliteitsmedium als 3voor12 op nog meer kwaliteit, oftewel, ga geen reclameberichten over Record Store Day plaatsen of nieuwsberichten opleuken die ik ergens anders ook kan lezen. Of je halfslachtig als commercieel bedrijf gedragen terwijl je dat niet bent door spullen te verkopen via een 'winkel' - ze hebben een goudmijn aan sessies en concertopnames, maar waarom is dat niet digitaal beschikbaar? Hun internetsite 3voor12 kan journalistiek echt nog veel beter gezien het kwaliteitsniveau in bijdragen - je hebt Atze de Vrieze, maar de rest haalt dat niveau niet. 3Voor12 heeft trouwens wel een heel goed dossier over Buma Stemra waarop ze kunnen voortbouwen - daar is in geinvesteerd en betaalt zich pas later uit, en dat zie ik niet bij blogs, het zijn losse flarden: het is op zijn best goed wat er op blogs verschijnt, maar voor grote bezoekersaantallen of kritische massa is toch een flinke bak geld, lange adem of een team die het naar een hoger plan kan tillen - en dat is het hele punt.

Zoals JW zegt hebben blogs een bewezen waarde en plek naast traditionele media, maar qua grootte is van het van een andere orde. En ik weet ook hoeveel werk een blog bijhouden kost - om nog maar te zwijgen over wat er opstaat. Ik geef het je te doen.

En nogmaals: recensies zijn niet meer of minder dan iemands mening. Ik doe er mijn voordeel mee, maar voor mij is het een feit dat meer recensies niet tot meer goede ontdekkingen geleid hebben - althans niet de laatste jaren, terwijl er genoeg leuks is uitgekomen.

[Geplaatst door: Martijn Busink]

Ik las net dat het helemaal niet nieuw is, sterker nog, die Pepper's Ghost techniek is stokoud!

[Geplaatst door: Jan Willem]

Natuurlijk is een blog van een andere grootte, maar zoals ik eerder al aangaf ga je met -laat ik het bij mezelf houden- de muziek die ik bespreek ook nooit een groter publiek aanboren. Het zou heel raar zijn als de publieke omroep een kleine groep gaat bedienen.

Dat jij niets meer ontdekt is dan jammer inderdaad, maar dat ligt niet per se aan de bloggers/journalisten. Ik ontdek genoeg, ook via kleine andere kanalen. Het is maar hoe actief je er zelf mee bezig bent. Misschien ben je zelf gewoon meer verzadigd geraakt.

Dat zie ik dus als ik zeg dat media (zoals KM, 3voor12 en zelfs DWDD naar ik begreep) PF-gerelateerde berichten overnemen, zoals dat over dat hologram en de Coachella-sets waarover bericht werd - zoiets als Coachella is iets lokaals, ook al kun je dat hier volgen via internet, dan nog snap ik niet helemaal wat ik daarmee moet, idem over nieuwe techniek als het hologram gebruikt bij concerten.

Dit is nou zo'n voorbeeld: jij bent dus de doelgroep niet, dus vraag je niet af wat jij ermee moet en focus je ergens anders op. Ik kan ook mekkeren dat ik wasmiddelenreclames tenenkommend vind, maar ik ben niet de te bereiken doelgroep.

Maar het vergt zoals je zelf merk enorm veel uitleg op de losse opmerkingen die je plaatst in je stuk. Dat maakt het storend. En de inleiding neigt naar een grappig stuk over muziek verkopen en eindigt erbij dat de journalistiek hun werk niet goed doet. En als ze het wel doen zijn ze te klein....en ook na alle uitleg begrijp ik het punt nog steeds niet. Want volgens mij zijn het een hoop verschillende vragen die niets met elkaar te maken hebben.

[Geplaatst door: Martijn Busink]

Jij draait geen was? ;)

[Geplaatst door: Jan Willem]

Ja maar dus niet met de Omo's, Persil's en noem ze maar op. Ik denk zelf na en scheid de zin van de onzin :-)

[Geplaatst door: André]

Rutger begint wat draaikonterige trekjes te vertonen...

[Geplaatst door: Jan Willem]

overigens bijten voor mijn gevoel zinnen als "hoe selecteer ik wat de moeite waard is als ik bergen informatie over me heen gestort krijg?" en "Het hele nut van recensies is mij trouwens vreemd en het belang wordt in NL ook overschat, zeker omdat immers iedereen recensent kan zijn." elkaar in de bil...